ایرانگرد؛ سهامدار کردن مردم در رسانه ملی

«رسانه ملی»، عبارتی است که صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران از آن به عنوان شناسنامه خود یاد می‌کند؛ رسانه‌ای که بر اساس همین ادعا باید آینه‌ای از ملیت ایرانی باشد. در واقع در رسانه ملی، ملت سهامدار است و هر فردی بر اساس قومیت و سبک زندگی‌اش، سهمی از آنچه در رسانه منعکس می‌شود، دارد.
برای همین است که وقتی در یک میان‌برنامه قومیتی تصویر خود را نمی‌بینید مساله تا مرز بحران پیش می‌رود و منجر به برخی اعتراضات در برخی مناطق می‌شود. حتی گاهی وقت‌ها نمایش برخی مسائل اقوام نیز بحران‌آفرین می‌شود، تصویری که اغلب اوقات از عدم اطلاع دقیق از حساسیت‌های قومی و اطلاعات غیرواقعی عوامل برنامه‌ساز رسانه ملی نشأت می‌گیرد. همین موضوع عدم درک صحیح و شناخت قومیت‌ها باعث شده است کمتر برنامه‌سازی به فکر بازتاب همه ایران در رسانه ملی بیفتد و یک رسانه عمدتا «مرکزمحور» که دنبال دردسر هم نمی‌گردد به مخاطب شکننده تلویزیون ارائه شود.

بریدن سر دفاع با نمایش مضحکی از صلح/نقدی درباره «آن دو»؛ از تولیدات بنیاد روایت فتح

فرض کنید شما پدر یک پسربچه 5-4 ساله هستید. حالا کمی جزئی‌تر،  این تصور را تجسم کنید، مثلا اینکه پسربچه خردسال شما اصلا شر و شور نیست اما محله زندگی خیالی شما پر است از آدم‌های قلچماق و لاابالی که زندگی را برای کودک شما سخت کرده‌اند و هر روز به بهانه‌ای یک کتک مفصل پسر بچه مظلوم را میهمان می‌کنند. درباره واکنش خودتان هم این را تجسم کنید که بعد از هر وعده کتک خوردن، سر بچه‌تان داد می‌زنید و او را شماتت می‌کنید که بچه جان!  خشونت بد است، دعوا بد است و در همین حال با دست بیکارتان فیلمی می‌گیرید که شب برای قلچماق‌های محل پخش کنید. این خیال رقت‌انگیز، حکایت سیلی از فیلم‌های دفاع‌مقدسی ما است که گویی هیچ اعتقادی به این دو گزاره یعنی دفاع‌مقدس ندارند و آنقدر از ابتدا تا انتها بر سر مخاطب فریاد می‌زنند و او را سرزنش می‌کنند که جنگ بد است و صلح خوب که گویی منشأ تمام جنگ‌های دنیا ما ایرانیان هستیم، «فاعتبروا یا اولی ابصار...»

فروشنده ایرانی، مشتری فرانسوی

اخبار جشنواره کن امسال، به لطف فراگیری شبکه های اجتماعی ، بیش از هر زمان دیگری، میان مخاطبان ایرانی دست به دست می شد. حضور فروشنده، فیلم جدید اصغر فرهادی نیز در فراگیری این اخبار بی تاثیر نبود. به هر حال او فیلمسازی است که همیشه قبل از اکران فیلم هایش سر و صدای زیادی به پا می شود. 

 

«فروشنده» در جشنواره کن 2016 دو جایزه اصلی، را نصیب خود کرد، یکی جایزه ی بهترین بازیگر مرد برای شهاب حسینی و دیگری بهترین فیلمنامه برای اصغر فرهادی. 

 

در مورد فیلم فرهادی سایت های زیادی داستان فیلم را توضیح داده بودند؛ از دل این توصیفات و جوایز فیلم تا حدودی می شد دریافت فیلم جدید فرهادی، چگونه فیلمی است.  

 

 

سایت ورایتی در مورد داستان  فیلم  می نویسد: «آپارتمانی در تهران در حال فرو ریختن است و ساکنان آن از جمله زوج متاهلی که شخصیت‌های اصلی داستان‌اند، عماد (شهاب حسینی) و رعنا (ترانه علیدوستی)، برای نجات جان خود با عجله در حال فرار از خانه‌اند. در پایان خانه سر جایش ثابت می‌ماند، با ترکی عمیق بر روی دیوار که منجر به نشت گاز می‌شود. عماد و رعنا مجبور می‌شوند که خانه‌ی تازه‌ای پیدا کنند. آنها خیلی زود به واحد بزرگ ولی قدیمی  که در نزدیکی همان‌جا واقع است می روند. اما ظاهراً ردپای ناخوشایندی از گذشته‌ی خانه در جای جدید هنوز باقی مانده است . مستأجر قبلی نیمی از اثاثش را جا گذاشته و حاضر نشده که برای بردنشان برگردد. وقتی که علتش را می‌پرسند، در جواب معلوم می‌شود خانم مستأجر، آن طوری که در بیان مردم تهران رایج است، با مردهای زیادی پریده است یا به بیان دیگر یک روسپی بوده است. نق نق‌ها شروع می‌شود و بعد از آن اتفاقی می‌افتد که سبب نادیده گرفتن موضوعی سیاه‌تر می‌شود.

 

به ریش استادتان نخندید!

هفت، هشت سال پیش وقتی برگه انتخاب رشته ام را برده بودم، پیش یکی کارشناس هایی که پول می گیرند و خوب و بد انتخاب هایت را برایت تفال میزنند، پرسید: «چرا حقوق رو انتخاب نکردی؟ حقوق بهترین رشته ی انسانیه!» جواب دادم: « از حقوق متنفرم! عجالتا قد سر سوزنی برای علایقم ارزش قایل باش واینقدر بهترین و بدترین نکن»

این توصیف را کنج ذهنتان داشته باشید و هم زمان تصویری از یک کلاس بعد از ناهار با استادی که به اقتضای درس حقوق، خشک و یکنواخت بود را تجسم کنید، تصور کنید اگر حتی تصور کردنش هم سخت است!

صحبت از یک جلسه ای از درس این کلاس است درست یک جلسه بعد از زمانی که استاد گفته بود:«فریادرس! به نظرم سر کلاس آمدنت بی فایده است، نیا چون بعید میدانم پاس شوی».وضعیت من در دانشگاه معمولا حد وسط نداشت، یا در نظر اساتید دانشجویی فرهیخته بودم یا مثل کلاسی که گفتم شخصی که اشتباها دانشجو شده است. 

روایتی از سرنوشت یک اعتماد

در روزگاری که به سختی می‌شود یک فیلم داستانی را در سینما تا تیتراژ پایانی تحمل کرد، طبیعی است که اشتیاقی برای دیدن فیلم مستند روی پرده سینما وجود نخواهد داشت . چرا که اگر در سینمای داستانی همان گونه که از اسمش هم هویداست قصه گویی رسالت فیلمساز است اما در فیلم مستند، کارگردان چنین رسالتی را روی دوش خود نمی‌بیند.

در وهله­ بعد اگر مستندساز داستان‌گویی را هم مزیت بداند و بخواهد در فیلمش قصه بگوید، حقیقتی که مستند بر روی آن استوار است دست و پای او را می‌گیرد و نمی‌تواند مثل یک فیلمنامه‌نویس تخیلش را جلوی دوربین ظاهر کند.

 

اما اینکه یک مستندساز با سوژه‌اش آنقدر خوب همراه شود که یک قصه با کیفیت برای مخاطب ایجاد کند باید حیرت‌انگیز باشد و اینگونه می‌شود که وجه «واقعی بودن» هم به کمک قصه می‌آید و به سبب باورپذیری حداکثری، تاثیر آن را دو چندان می‌کند.

پاس گل جنتی به سینمای «پفک نمکی»

فرض کنید صاحب یک شرکت تجاری که اتفاقا معترضین زیادی دارد با تبلیغات و ارزان فروشی آنقدر محصول وارد بازار کرده است که پس از چند ماه بازارش اشباع شده است، طبیعی است که صاحبان شرکت باید فکری به حال روشی جدید برای فروش کنند وگرنه دیر یا زود تب فروش محصولات شرکت می‌افتد. در چنین شرایطی مدیرعامل شرکت با یک شوک تولید کالای فعلی را متوقف می نماید و محصول پرفروش رابه طرز دیگری به خریداران قالب می کند.

اما در سینما؛ فیلمی بیش از ۱۳ میلیارد می فروشد. این رقم برای فیلمی که حتی کارگردانش هم حاضر نیست از آن دفاع کند و به قول خودش یک سینمایی «پفک نمکی» است، باید مطلوب باشد. فیلمی که تلاش زیادی برای «خالی شدن محتوا» روی آن صورت گرفته است و در کنار شذوذات اخلاقی هدفی جز«پول» ندارد و طبیعتا از هر اتفاقی که باعث فروش بیشتر آن بشود استقبال می کند، چه این اتفاق «شرمندگی وزیر فرهنگ» باشد چه تصمیم «توقف اکران بعد از فروش ۱۳ توسط معاونت ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی».

تجربه اکران فیلم های توقیفی و مساله دار رسالت گروه دولتی هنر و تجربه

 
«با آغاز به کار گروه هنر و تجربه امکانی فراهم شد تا فیلم‌هایی که سال‌ها به‌دلایل مختلف گوشه کمد خاک می‌خوردند، روی پرده نقره‌ای نمایش داده شوند.» ؛ این ها سخنانی است که امیرحسین علم الهدی رییس شورای سیاست‌گذاری گروه هنرو تجربه در پاسخ به اینکه چرا گروه هنر و تجربه فیلم توقیفیمثل «باز هم سیب داری» را پخش کرده است منتشر کرده بود.
 
*دور زدن واژه ها برای اکران فیلم های مساله دار 
اما به نظر می رسد امیرحسین علم الهدی متخصص دور زدن واژه هاست وگرنه مشخص است فیلم خاک خورده درون کمد، همان فیلم توقیفی است که نامش عوض شده است.او در جایی دیگر هم در مورد فیلم« باز هم سیب داری» گفته بود: «این فیلم، در دولت نهم و زمان ریاست آقای احمدی‌نژاد پروانه نمایشگرفته است، اما متاسفانه سینماداران به‌دلیل نبود امکانات مالیبا اکران این‌گونه فیلم‌ها مخالفت کردند.»

فوران خوی حیوانی زیر سقف ماشین های پایتخت

قبل ترها باران که می بارید گویی مهربانی هم با قطرات باران بر مردم نازل می شد اما نمی دانم این چند وقت چه بر سر مردمان پایتخت آمده که مرامشان با خیسی خیابان ها نم می کشد و انسانیت را زیر چرخ ماشین هایشان له می کنند.

امروز وقتی از اداره خارج شدم تا طبق روال راهی خانه شوم، باران قدری شدت گرفته بود و هرکسی سعی می کرد به نحوی خودش را از باران غافلگیرکننده تابستانه بپوشاند.

سه خانم چند متر آن طرفتر از من منتظر تاکسی بودند که حال پریشان و سرفه های مداوم یکیشان با یک نگاه حساب را دستت می داد که اولویت سوار شدن با اوست.

مردی که هنوز حرف دارد

در روزگاری که فیلمسازان با تجربه، فیلم هایشان مورد توجه مخاطبان سینما قرار نمی گیرد و هر کدام از آثارشان ضربه ای به سابقه فیلمسازی آن هاست. ابراهیم حاتمی کیا با فیلم جدیدش از این آسیب دور مانده است. 

شاید نقطه قوت بادیگارد که او را به دومین فیلم پرمخاطب جشنواره فجر سی و چهارم تبدیل کرد– آن هم با آن اختلاف کم نسبت به فیلم اول-  دغدغه مندی حاتمی کیا است که هنوز حرف های زیادی برای بیان در کالبد سینما دارد. شاید مهمترین آسیبی که متوجه فیلمسازان کهنه کار سینما است، ته کشیدن حرف های سینمایی آن هاست.

پدر، برادر و همسر، سه قربانی جشنواره سی و چهارم فجر

 فیلم‌های جشنوراه سی و چهارم فجر را می‌توان از زوایای مختلف فرمی و محتوایی واکاوی نمود و بر اساس آن حاصل یک ساله‌ی جریان سینمایی کشور را بررسی کرد.

اما یکی از موضوعات جالب توجه در فیلم‌های امسال که از تماشای تمام آثار در بازه‌ی زمانی کوتاه به خوبی هویدا و نمایان است تصویری است که سینمای ایران از مردها- پدر/ همسر/ برادر- ارائه می‌دهد. تصویری که شاید نشانه‌ای باشد از رویکردهای به شدت فمنیستی سینمای ایران.